Untitled – Oksana Shachko

Kunstenaar: Oksana Shachko (UA, °1987)

Kunstwerk: Untitled (St Georges) – 2016

Gezien: Geukens & De Vil, Antwerpen

Interessant omdat: de iconen van de Oekraïense kunstenares Oksana Shachko zich op grootse wijze aan de kijker presenteren. Die grootsheid slaat niet op hun formaat – de werken zijn niet groter dan 30x20cm – maar op hun boodschap en zeggingskracht. De iconen zijn snoeiharde feministisch-activistische kunstwerken, geschilderd door de oprichtster van FEMEN.

Dat zit zo. Als 8-jarig meisje dweepte Oksana met religieuze kunst en ze kreeg haar ouders zo ver dat ze de (heel technische) opleiding voor iconenschilderkunst mocht volgen. Met de jaren kwam echter het inzicht dat de Kerk een machtsapparaat is, een instituut dat het niet hoog op heeft met de gelijkwaardigheid van man en vrouw. Devotie maakte plaats voor actie, Shachko stopte met schilderen en richtte FEMEN op, een militant-feministische groepering. Haar activisme leverde aandacht op, maar met de bekendheid kwamen ook de bedreigingen en de intimidatie. In 2013 vluchtte de Oekraïense feministe naar Parijs waar ze politiek asiel kreeg. Ze stapte uit FEMEN, maar zette haar vrouwvriendelijke acties voort, in artistieke vorm.

Oksana Shachko – Untitled (St Georges) 2016

In Parijs begon Oksana namelijk opnieuw iconen te schilderen. Nog altijd volgens de traditionele regels, dus met tempera, eigeel en bladgoud op houten panelen, maar met inhoudelijk erg onorthodoxe taferelen. Vrome beelden van aanbidding werden bij haar provocerende beelden van protest. Zo spijkert ze de Kerk en haar virulente seksisme genadeloos aan het kruis. In haar werk dragen christelijke martelaressen een boerka, spelen drie vrouwelijke aartsengelen een spelletje roulette, en werd drakendoder Sint-Joris naar Jurassic Parc geflitst, omringd door dinosauriërs. Maar het kan nog explicieter, op twee bij elkaar horende paneeltjes: het ene toont een naakte Maria aan het kruis, het andere een gekruisigde Jezus met erectie. Provocaties die afrekenen met een verstikkende en beperkende religieuze samenleving, in prachtige, frêle werken. Krachtig en kwetsbaar tegelijk, een heerlijk contrast.

Kwetsbaar was ook de fysieke en psychische gesteldheid van de Oekraïense kunstenares en activiste. In juli 2018 stapte ze uit het leven, net 31 jaar oud.

Oksana Shachko – Untitled (Maria)

Oksana Shachko – Untitled (Jezus)