Untitled 2018 (the days of this society is numbered)

Kunstenaar: Rirkrit Tiravanija (TH, °1961)

Kunstwerk: Untitled 2018 (the days of this society is numbered)

Details: olieverf op krantenpapier op doek, 5 panelen van 137 x 2020 cm elk (2018)

Gezien: tijdens Independent Art Fair Brussels

Interessant omdat: Rirkrit Tiravanija al enkele decennia het levende bewijs is dat een kunstenaar niet per se commerciële, verkoopbare kunst hoeft te maken om hyperrelevant te zijn en te blijven. De Thaise kunstenaar is immers een boegbeeld van wat intussen ‘relationele kunst’ is gaan heten.

Onze culturele en sociale structuren zijn een populair gegeven in de hedendaagse kunst. Kehinde Wiley herdefinieert raciale relaties met zijn monumentale portretten, Joanna Rajkowska hekelt de rol van big pharma in de productie van biologische wapens en Gonçalo Mabunda maakt kunst met oorlogstuig, als herinnering aan de burgeroorlog die Mozambique 16 jaar lang teisterde. Om maar deze drie voorbeelden uit mijn eigen ‘kunstparels‘ te noemen.

Relationele kunstenaars, zoals Rirkrit Tiravanija, gaan nog verder in het onderzoeken en bevragen van de regels die ons gedrag bepalen. Zij zien kunst als iets wat een kunstenaar samen met zijn publiek maakt, het liefst buiten de muren van een tentoonstellingsruimte, zo laagdrempelig mogelijk. Relationele kunstenaars willen hedendaagse kunst toegankelijk maken en de afstand tussen kunstenaar en toeschouwer verkleinen door interactie te creëren. Conceptuele kunst met de sociale omgeving als uitgangspunt.

Al in 1992 stelde Rirkrit Tiravanija tentoon in het MoMa in New York. Onder de titel Untitled, Free kookte hij er rijst met Thaise curry voor de bezoekers van het museum. Niet het gerecht zelf was van belang, maar wat er gebeurde tussen de mensen. Anders gezegd, de gemeenschappelijke ervaring van de maaltijd werd het onderwerp van de tentoonstelling, onder leiding van de kunstenaar die optrad als een ‘curator van de ervaring’. Op die manier is relationele kunst ook maatschappelijk geëngageerde kunst: Tiravanija creëert momenten waarin mensen ongedwongen samenzijn, als een warme deken tegen de emotionele kilte van onze hyperindividuele samenleving.

Rirkrit Tiravanija – Untitled 2018 (the days of this society is numbered)

Dat sociale gegeven vinden we ook terug in Untitled 2018 (the days of this society is numbered). Op vijf enorme panelen roept Rirkrit Tiravanija herinneringen op aan de studentenopstand van mei ‘68. Elk paneel toont een datum in mei 1968, geschilderd op de originele uitgave van de krant Le Monde van die dag. Enkel op 16 mei bevatte de krant genoeg pagina’s om het hele paneel te vullen. Onder de geschilderde datum lezen we de hoogdravende slogan, met opzet fout vertaald uit het Frans. Met opzet, want “the mistake makes people react.” En reactie, daar is het ‘m om te doen, niet om de creatie van een uniek kunstwerk. Tiravanija laat de slogan dan ook regelmatig terugkeren in zijn werk, en altijd met een onderliggende kritische boodschap: op de pagina’s van een Thaise krant van 7 december 2012, als verwijzing naar het naderende einde van de Thaise koning Bhumibol die die dag zijn 85^ste verjaardag vierde, of op de pagina’s van Le Soir tijdens een tentoonstelling in Villa Empain, als verwijzing naar het einde van het nazitijdperk (Le Soir collaboreerde met de bezetter, Villa Empain was een uitvalsbasis van de nazi’s).

Rirkrit Tiravanija-Untitled (December 7, 2012)

En zo zit elk werk van Rirkrit Tiravanija boordevol verwijzingen naar historische figuren, belangrijke gebeurtenissen of de kunstwereld zelf. Zelfs als hij een pig roast organiseert om sociale interactie uit te lokken met toevallige voorbijgangers, zoals hij dat eind november deed bij Tommy Simoens in Antwerpen. Want ook die varken-aan-het-spitactie had een historische voorganger: in 1971 liet de Amerikaanse kunstenaar Gordon Matta-Clark al een varken roosteren onder Brooklyn Bridge in New York en deelde hij het vlees uit aan meer dan 500 voorbijgangers.

Inspiratie en bronnen: kunstvannu.blogspot.com, hyperallergic.com

Het werk van Rirkrit Tiravanija is nog tot 20 januari 2019 te zien bij Tommy Simoens, Waalsekaai 31 in Antwerpen. Meer info vind je via deze link.

Pig Roast 29 Nov 2018 ©laragasparotto