Romeinse straat

Kunstenaar: Guillaume Bijl

Kunstwerk: Romeinse Straat

Details: 1994, 100 cm x 500 cm x 1100 cm, steen en gemengde technieken

Gezien: Middelheimmuseum, Antwerpen

Interessant omdat: in een wat afgelegen stuk van het beeldenpark een stuk Romeinse heirweg ontdekt werd. De straat zat een meter onder de grond verborgen, werd vakkundig blootgelegd, van een omheining voorzien om opdringerige bezoekers op een afstand te houden en toegerust met een informatiebord. Daarmee is Antwerpen een mooie cultuur-toeristische trekpleister rijker. Zou je denken. Ware het niet dat ‘Romeinse straat’ een installatie is van Guillaume Bijl, een meester van de contextuele kunst. Het werk is niet van een echte opgraving te onderscheiden en roept daarom een paar prangende vragen op: waarom twijfelt geen enkele toerist aan de authenticiteit van het Parthenon in Athene, de piramiden in Egypte en de Azteken-tempels in Mexico? En waarom moeten we daar per se met zijn allen in dichte drommen naartoe? Of met de woorden van Guillaume Bijl zelf: “Ik neem de massacultuur op de korrel, ik laat stukjes van onze beschaving zien.”

‘Romeinse straat’ is een goed voorbeeld van wat Bijl ‘situatie-installaties’ noemt, installaties waarbij hij een schijnbaar echte situatie creëert in de openbare ruimte. Het omgekeerde kan ook. In zijn ’transformatie-installaties’ vormt hij een museumruimte (die voor hem gelijkstaat met niet-realiteit) om tot een omgeving uit de werkelijke wereld. ‘TV-quiz dekor‘ uit 1993 is de perfecte reconstructie van een quizdecor, compleet met desks voor de deelnemende teams, een opnamecamera, stoelen voor het publiek en een auto als hoofdprijs. Kritiek op de kunstwereld als spektakelbusiness of een allusie op het decorgehalte van onze leefwereld? En dan zijn er nog de composition trouvées, waarmee hij de grens tussen kunst en realiteit aftast. Bijl haalt banale voorwerpen uit hun context en zet ze in het museum. Dat levert pretentieloze snapshots uit het dagelijkse leven op: een stemhokje, vitrinekasten met oude affiches en foto’s of een deken vol uitgestalde afgedankte voorwerpen, als een stand op een rommelmarkt. Bijl noemt ze zelf “actuele, archeologische stillevens.” Het werk van Bijl lijkt altijd griezelig eenduidig, zonder dubbele bodems: what you see is what you get. Hyperrealisme op de verkeerde plek. Gelukkig mag er van de kunstenaar ook gelachen worden: “Ik maak humoristisch werk. Een schaterlach is een van de best denkbare reacties op mijn werk. Mijn werk is tragikomisch, in feite is het bedoeld om te lachen en te wenen tegelijkertijd.”

Inspiratie en bronnen: M HKA Ensembles, De Standaard kunstbibliotheek