Relax Curator

Kunstenaar: Christian Jankowski (D)

Kunstwerk: Relax Curator

Details: 27x200x5cm, witte neonbuizen (2008/2015)

Gezien: bij Galleria Enrico Astuni tijdens Art Brussels 2016

Interessant omdat: Christian Jankowski in 2016 een boerenjaar beleeft. De Duitse kunstenaar zette het jaar in met zijn solotentoonstelling Retrospektive in de Berlijnse galerie CFA en fungeert op dit eigenste moment als curator van Manifesta 11, de biënnale voor hedendaagse kunst die van 11 juni tot 28 september 2016 plaatsvindt in Zürich. Christian Jankowski is vooral bekend van de video’s, foto’s en installaties waarmee hij verslag doet van zijn performances. Of beter: van de interacties tussen hemzelf en professionals uit de kunst- of televisiewereld in een setting die hij zorgvuldig vooraf uitkiest. Die figuranten zijn zich vaak niet bewust van hun rol in het “kunstwerk” en daar is het ‘m Jankowski om te doen: “Het doel van mijn werk is om mensen in een voor hen onbekende situatie te brengen en vervolgens hun reacties te testen.” Met zijn komisch-absurde interacties wil hij zand in het raderwerk van de traditionele kunstmarkt gooien en de grenzen van de kunstwereld verder oprekken. Jankowski bevraagt begrippen als originaliteit, authenticiteit, eigendomsrecht en auteurschap. Maar het gevaar voor herhaling en lichtvoetigheid loert om de hoek.

Jankowski-Perfect Gallery

Retrospektive (januari 2016) was de eerste samenwerking tussen Christian Jankowski en de Contemporary Fine Arts Gallery in Berlijn. Helemaal in lijn met zijn kunstopvattingen koos Jankowski voor de Duitse actrice Nina Hoss als curator van zijn overzichtstentoonstelling. Hoss had niet de minste ervaring in de kunstwereld, laat staan met het cureren van een retrospectieve. Haar onbevangen blik en onconventionele aanpak smolten samen tot een typisch Jankowskiaans artistiek statement, ook al zagen recensenten best wat gemiste kansen in de opbouw. De expo leerde zijn bezoekers dat Jankowski begin jaren 90 met zijn performances begon. In Die Jagd, een video uit 1992, gaat de jonge kunstenaar gewapend met pijl en boog op jacht naar eten in een supermarkt. Veel boeiender is The Perfect Gallery (2010), waarin Jankowski het principe van de populaire home improvement tv-programma’s toepast op de kunstwereld. Voor zijn solotentoonstelling in de Londense Pump House Gallery ging hij een samenwerking aan met Gordon Whistance, binnenhuisarchitect en presentator van het programma House Invaders op de BBC. De video toont hoe de kunstenaar en de architect samen sleutelen aan het ontwerp van de perfecte galerij en laat zien hoe een lege ruimte langzaam verandert in een kraaknette, witte kubus. Hun renovatieproject maakte van de galerij een kunstwerk. Kunstreflectie verpakt als populair televisieprogramma.

Relax Curator is een wat atypische Christian Jankowski. Het werk behoort tot de serie Was ich noch zu erledigen habe, een reeks neon-sculpturen die de kunstenaar baseerde op kattenbelletjes en korte notities die hij door de jaren heen bij elkaar pende. Veel van die schrijfsels zijn geheugensteuntjes, dingen die hij zeker nog moet vragen aan zijn medewerkers, galeriehouders, studenten of curators. De titel van de serie (Wat ik nog moet doen) is een verwijzing naar de razenddrukke agenda van kunstprofessionals, die de grootste moeite hebben om werk en vrije tijd gescheiden te houden. De kunstenaar schreef de zinsnede ‘Relax Curator’ naar aanleiding van een tentoonstelling in Polen waar een kunstwerk plots verloren bleek.

Jankowski-Warum bin ich nicht

Met zijn keuze voor neonlicht bouwt Jankowski voort op het voorbeeld van conceptuele kunstenaars zoals Joseph Kosuth en Bruce Nauman, die spirituele boodschappen uitspelden in de neonletters die ze kenden van reclames in winkels en bars. Met die ambivalentie tussen het spirituele en het alledaagse, tussen een hogere, ideale sfeer en de wereld van de materiële werkelijkheid, zinspeelden ze op het spanningsveld tussen de sterfelijke kunstenaar en zijn rol als onthuller van mystieke waarheden. De conceptuelen vonden hun neonstatements zowel idioot als geloofwaardig, zowel waar, als onwaar. Jankowski schrapt de mystiek uit de formule en gebruikt het schreeuwerige neonlicht om te reflecteren over zijn eigen kunstenaarsbestaan. Warum bin ich nicht in einer Biennale? is een ander werk uit de reeks. De vraag verwijst naar zijn bijdrage aan de biënnale van Venetië in 1999. Voor dat werk belde hij Italiaanse televisiewaarzeggers tijdens hun uitzending op om hen te vragen of zijn bijdrage aan de biënnale bij het publiek in de smaak zou vallen. Alweer die link tussen populaire (tv-)cultuur en kunst. En een goeie illustratie van de valstrik die de kunstenaar voor zichzelf gespannen heeft. Jankowski schippert voortdurend tussen makkelijk commercieel succes en diepzinnige concepten vol kunsthistorische verwijzingen. Maar als een werk verkeerd uitpakt, dan bezorgt zijn werkwijze hem een mooie uitvlucht: “De angst voor mislukking is bij elk werk aanwezig. Maar omdat ik altijd samenwerkingen aanga, kan ik een eventuele mislukking vlotjes op iemand anders afschuiven.” Clever.

Bronnen en inspiratie: Interview magazine, Artnet.com