Pink Madonna
Kunstenaar: Peter De Cupere
Kunstwerk: Pink Madonna, Model for Disappearing Art
Details: 2009, h: 100 cm, paradichloorbenzeen
Gezien: tentoonstelling ‘Het zelfde en het andere’, Gent
Interessant omdat: Peter De Cupere zichzelf omschrijft als een contemporary olfactory artist en zijn oeuvre heeft opgebouwd rond een zintuig dat vrijwel nooit aan bod komt in de beeldende kunsten: de reukzin. Hij maakt geursculpturen, zeepschilderijen, geurinstallaties en brengt welriekende performances. Zijn uitgangspunt is dat geuren zich nog sterker in ons geheugen vastzetten dan beelden. Door beelden te combineren met geuren (en al de associaties die die geuren oproepen), creëert De Cupere een bijzondere ervaring, die verder reikt dan het pure zien of ruiken.
“Pink Madonna” is een geursculptuur, een Mariabeeld dat hij vervaardigde uit paradichloorbenzeen, de stof die we vooral kennen van de geurblokjes in toiletten en urinoirs. Als paradichloorbenzeen in contact komt met de lucht ontstaat een chemische reactie waardoor de stof oplost en z’n desinfecterende geur vrijgeeft. Het één meter hoge en 35 kg zware Mariabeeld was dus gedoemd om langzaam weg te teren. Na enkele weken zag het eruit als sommige eeuwenoude kerkelijke ornamenten die aangevreten zijn door zure regen en gure wind. Na acht weken was het beeld helemaal verdwenen. De kunstenaar zelf vindt het niet zijn taak om duiding bij het werk te verschaffen, dus is het aan de beschouwer om op zoek te gaan naar de boodschap achter “Pink Madonna”. Wil De Cupere benadrukken dat de christelijke ritus aan maatschappelijk belang inboet? Wil hij ons wijzen op de almacht van de natuur en de vergankelijkheid van alles wat de mens voortbrengt? Of hekelt hij onze impact op de planeet, als veroorzakers van zure regen en ander onheil?
Het werk van Peter De Cupere gaat over vergankelijkheid en veranderingen in de tijd, maar ook over processen en wetenschap. Elk project vergt intensieve studie en planning. De Cupere verdiepte zich in de scheikunde en kan zijn geuren chemisch ontleden. Hij verkent gretig de mogelijkheden die de digitale wereld biedt en vond zo een manier om zijn wondere geurenwereld voor iedereen bereikbaar te maken: een gratis app, door hemzelf omschreven als the first smell recognition app. Olfacio, zoals de applicatie heet, gebruik je in combinatie met de tien speciale geurkaarten die De Cupere en speelkaartenproducent Cartamundi samen ontwikkeld hebben. Elke speelkaart stelt een bloem voor en dankzij de app kan je met de iPad de geur van die bloem opsnuiven. Vervolgens kan je geuren van verschillende kaarten/bloemen kruisen en de app een virtueel zaadje laten planten. Hieruit groeit dan een nieuwe, door jou gekweekte bloemensoort. Het pakket van tien kaarten kost €15 en voor die prijs beschik je dan over een heus geurkunstwerk. Van affordable art gesproken.
Inspiratie en bronnen: www.peterdecupere.net, Aspecten van de Belgische kunst na ’45
De impact van geuren op de mens is inderdaad veel groter dan veel mensen vermoeden (herinneringen – emotie’s ; denk maar aan ‘ik kan iemand niet rieken…). Het gebruik van geuren door De Cupere in een artistieke context is heel interessant maar tevens gewaagd en leidt letterlijk tot ‘volatiele’ kunstwerken…
Wat het Madonna beeld betreft : p. diChloro Benzeen gebruiken is idd. heel provocerend daar die stof de herinnering aan urinoirs oproept. Als ik er dieper over nadenk brengt hij haast een positieve boodschap :het gaat om urinoirs waaraan iets aan de vorming van walgelijke ‘oude urinegeuren’ (o.a. ureum afbraak door micro organismen enz.) gedaan wordt : Maria helpt erger te voorkomen…
Persoonlijk zou ik het geurconcept anders uitgewerkt hebben : je zou van ‘zeemzoete’ en ‘bloemekes’ geuren naar heel sensuele chypre geuren kunnen gaan. Het zou interessant zijn om de reactie’s van het publiek op dergelijke, verschillende geuren van dezelfde Madonna na te gaan!
Wat als je verschillende werken van De Cupere simultaan zou tentoonstellen? Misschien heeft is dat al gedaan? In ieder geval lijkt het me een boeiend gegeven, omwille van de onontkoombare interactie die dan tussen de werken zou ontstaan.
Zoals al aangehaald in bovenstaande commentaar : de impact van geuren is enorm. Het doorsnee menselijk brein is in staat om de visuele prikkels van twee aparte beeldende werken in een exhibitie zintuiglijk te isoleren en elk werk apart te beoordelen. Bij een auditief werk lukt dit misschien ook , maar het vraagt al meer concentratie. Je brein zal in de meeste gevallen afhaken en het geheel als kakafonie wegfilteren. Een geur kan je niet wegfilteren. Geuren zullen mekaar beïnvloeden net als ingrediënten in een gerecht, waarbij het geheel meer is dan de som van de aparte delen.
Deze artiest maakt zeepschilderijen en werkt met geurinstallaties. Wellicht maakt hij in elk werk bewust gebruik van combinaties van geuren en hun specifieke effect.
Maar wat als je dergelijke -apart bedoelde – “olfactic” werken in één exhibitie samenbrengt? Kakafonie? Of wordt de combinatie een nieuw, op zichzelf staand werk? Delicaat en gebalanceerd , maar misschien nogal vrijblijvend , zoals in de geur-app; of bruut en “in your face” met sterke emotie, diepe herinnering (en misschien zelfs stekende hoofdpijn) als gevolg?
The smell of war :reflecties op de eerste gasaanvallen -1915 . Te Poperinge: tentoonstelling met curator Peter De Cupere , als kunstenaar en curator . Over Olfactory Art : was een belevenis !