Oracle

Kunstenaar: Jochen Höller (AT)

Kunstwerk: Oracle

Details: 28 boeken, papier, hout, metaal, kristallen bol – 150x150x25cm (2016)

Gezien: in de stand van Mario Mauroner Contemporary Art op Art Brussels

Interessant omdat: de jonge Oostenrijkse kunstenaar Jochen Höller het boek niet bekijkt als literair kunstwerk of als ontspanningsmiddel, maar als symbool van wijsheid. Voor hem is het boek immers de traditionele drager van kennis. Maar daar knelt ook het schoentje. Höller betoogt dat onze kennis gefilterd wordt door de beperkingen van het menselijke brein en gekleurd wordt door onze interpretaties van waarnemingen en constructies van denksystemen. Onze kennis is daarom niet meer dan een hypothetisch model en we mogen best een keer gewezen worden op het kritiekloze gemak waarmee we data en systemen voor waar en wijs aannemen. Om ons daarbij te helpen, creëert Jochen Höller een heel eigen soort cut-ups.

Knowledge: Faith – Jochen Höller

De schaar is Höllers werktuig, geleerde boeken zijn zijn materiaal. Hij knipt woorden, zinnen, paragrafen uit filosofische, wetenschappelijke en economische standaardwerken en geeft ze daarna een nieuwe context. Losse woorden herschikken is een praktijk die we kennen van de experimentele lyriek, maar Höller geeft de woorden letterlijk een extra dimensie en maakt er ruimtevullende kunstwerken mee. Voor het werk Knowledge: Faith knipte hij de woorden knowledge en faith uit de heilige boeken van de vijf wereldgodsdiensten. Per boek schikte hij de uitgeknipte woorden in een stapeltje knowledge en een stapeltje faith. Die tien stapels kleefde hij naast elkaar op een zwart schoolbord. Uit de vorm van de stapels valt duidelijk af te leiden dat sommige religies meer aandacht schenken aan kennis dan andere. In elk geval heeft Knowledge: Faith veel weg van een grafiek uit een vergelijkend wetenschappelijk onderzoek. En zo komen we weer bij het kennismodel waar Höller ons voor wil waarschuwen. Of moeten we de boodschap van dit werk toch eerder op communicatief niveau zoeken? De kunstenaar rukt individuele woorden uit hun context en dat doet sterk denken aan de manier waarop de media vandaag complexe thema’s reduceren tot soundbites. Kleurrijke content verschraald tot simpel zwart-wit. Maar tussen geloof en kennis liggen alle kleuren van het spectrum.

Voor zijn werk Oracle selecteerde Jochen Höller 28 sciencefictionboeken. Uit elk van de boeken knipte hij lange slierten tekst die hij sierlijk laat samenkomen in het blauwe oog in het centrum van het kunstwerk. Met Oracle steekt Höller de draak met onze schijnbaar onblusbare drang om de toekomst te voorspellen. In de Oudheid werden orakels aangezocht om antwoorden te verschaffen over de toekomst, in latere tijden beriepen waarzeggers zich op de stand van de sterren of de patronen in koffiedik om gebeurtenissen te voorspellen. Waar kennis en wetenschap tekortschieten, nemen we onze toevlucht tot rituelen en magie. Sciencefictionauteurs pakken het iets omzichtiger aan en doen geen bindende uitspraken over de toekomst. Zij proberen te vatten hoe onze samenleving er over vele jaren uit kan zien. In Oracle komen al die toekomstvisies samen in het centrale oog, dat gevormd wordt door een kristallen bol – nog zo’n typisch venster op de toekomst. Een blik in dit kristalblauwe oog moet ons doen nadenken over werkelijkheid en fictie, waarheid en leugen. Höllers Oracle is dus een atypisch orakel: hier worden geen vragen beantwoord, maar worden antwoorden bevraagd.

Inspiratie en bronnen: website van de kunstenaar