H.H.

Kunstenaar: Thierry De Cordier (BE)

Kunstwerk: H.H.

Details: olieverf en lak op doek, 200 x 30 cm (1993)

Gezien: in Museum De Pont in Tilburg

Interessant omdat: Thierry De Cordier aantoont dat de christelijke traditie ook voor hedendaagse kunstenaars een onuitputtelijke bron van inspiratie blijft. De Cordier slaagt er bovendien in om een heel eigen interpretatie te geven aan een beeld dat zo in het collectieve geheugen gegrift staat dat het moed vergt om ermee aan de slag te gaan.

Christus in het graf in de parroquia de San Nicolás – Valencia

Jezus in het graf. Het is de essentie van het paasverhaal. In een kerk zien we dit bijbelse tafereel nochtans zelden. Daar overheersen kruisafnemingen. Die zijn een pak glorieuzer, Christus wordt er omringd door geliefden en naasten die zijn offerdood bewenen en bewonderen. Maar in het graf is Christus alleen.

Thierry De Cordier schilderde met “H.H.” een heel eigen versie van de grafscène, gebaseerd op een iconisch werk dat ruim 450 jaar eerder werd geschilderd door Hans Holbein de Jonge. Diens “De dode Christus in het Graf” is allesbehalve een glorieus portret van de zoon van God, het is het aangrijpende beeld van een eenzaam lichaam in een benauwde ruimte. Holbein toont de doorsnede van een lijkkist, waarin het lichaam maar net past. De ogen van de aflijvige zijn geopend maar gebroken. Zijn mond valt wat open. Zijn gezicht, zijn hand en zijn voeten zijn grauw. Het lichaam van Christus is aangetast door de dood.

Hans Holbein d. J. – Dode Christus in het Graf (1521–1522)

Het werk van De Cordier heeft dezelfde afmetingen als dat van Holbein: levensgroot. Twee meter breed en dertig centimeter hoog. Maar ditmaal is de lijkkist leeg. Om de connectie met zijn 16^de-eeuwse voorganger helemaal duidelijk te maken, verwerkte De Cordier de initialen “H.H.” niet alleen in de titel van zijn werk, maar ook centraal onderaan op het graflaken. Rechts onderin staat er: “peint par moi; Thierry De Cordier à l’âge de 39 ans”. Pas in Holbeins tijd werd het gebruikelijk om werken uitgebreid te signeren.

Thierry De Cordier – H.H. (1993)

Thierry De Cordier is vooral bekend om zijn donkere, gesloten sculpturen en zijn werk wordt algauw somber en zwaarmoedig genoemd. Terwijl ik er net zo goed melancholie en een hang naar geborgenheid in zie. Met ‘H.H.’ is het net zo. Zonder de dode Christus is er geen sprake meer van de benauwdheid en de eenzaamheid die Holbeins werk zo kenmerkt. Wat overblijft, is een lege ruimte. En de suggestie van wat had kunnen zijn. Zien we het graf van Christus nadat de dode is verrezen? Of is er nooit een Christus geweest? De zwarte balk op de wit-grijze achtergrond doet denken aan het ‘Zwart Vierkant’ van Malevitsj en dat was een radicale cesuur in de kunst. Doet De Cordier hier een even radicaal statement over het christendom? Heeft haar heiland nooit bestaan?

De Cordier is overigens lang niet de enige die met de dode Christus van Holbein aan het werk ging. Ook Kehinde Wiley, de kunstenaar die ik in een vorige blogpost belichtte, maakte er zijn heel eigen versie van. Zijn remake ziet er een pak behaaglijker uit dan het origineel. In de graftombe ligt immers geen lijk, maar een ongeschonden jonge, zwarte man, met tattoo en boxershort, tegen een weelderige achtergrond van bladeren en bloemen.

Kehinde Wiley – The Dead Christ in the Tomb (2007)

Inspiratie en bronnen: Museum De Pont, De Tijd

Thierry De Cordier – aaa (1989-1992)