De troon van een wereld zonder revolte

Kunstenaar: Gonçalo Mabunda (MZ, °1975)

Kunstwerk: De troon van een wereld zonder revolte (2011)

Details: Gerecycleerde oorlogswapens

Gezien: in Kanal – Centre Pompidou in Brussel

Interessant omdat: Gonçalo Mabunda kunst maakt met oorlogstuig, als herinnering aan de burgeroorlog die Mozambique 16 jaar lang teisterde. Zijn tronen en maskers zijn ijzersterke symbolen, vol historische referenties.

Gonçalo Mabunda – Troon van een wereld zonder revolte (2011)

Eigenlijk doet Mabunda wat wel meer Afrikaanse kunstenaars doen: afgedankte materialen herbruiken en omvormen tot nieuwe objecten. Maar in zijn geval gaat het om heel bijzonder ‘afval’: AK-47’s, landmijnen, raketwerpers, soldatenlaarzen en helmen, oorlogstuig dat ingezameld werd na het einde van de Mozambikaanse burgeroorlog in 1992. Door er kunst van te maken, zet hij instrumenten van de dood om in voorwerpen van bewondering en schoonheid.

Tegelijk schemert er ook een boodschap van vrede door in zijn werk. Zijn kunstpraktijk doet immers denken aan een bijbels vers waarin ‘zwaarden worden omgesmeed tot ploegscharen’, een duidelijke metafoor voor de overgang van conflict naar vrede. Niet toevallig staat in de tuin van het gebouw van de Verenigde Naties in New York een beeld van een man die een zwaard omsmeedt tot een ploegschaar. Het werk werd in 1958 door de Sovjet-Unie aan de VN geschonken, als symbool voor het einde van geweld en het begin van de wereldvrede. Wanneer die wereldvrede precies zou ingaan, werd er niet bij vermeld.

Gonçalo Mabunda-The Commissioned (2016)

De absolute kracht van Mabunda’s werk zit ‘m ongetwijfeld in de manier waarop hij traditionele, Afrikaanse elementen versmelt met moderne, westerse kunst. De troon staat zowel in de Afrikaanse als in de Europese geschiedenis symbool voor macht en aanzien. Wie de troon bezette, kon beslissen over oorlog en vrede, over leven en dood. Mabunda’s maskers zijn dan weer een speelse commentaar op de Europese voorliefde voor Afrikaanse kunst. De traditionele maskers die Picasso en Braque tot het kubisme inspireerden, krijgen van Mabunda als het ware een nieuw gezicht, gesmeed uit kogels, granaten, geweerkolven en ander moordtuig.

Intussen heeft het werk van Gonçalo Mabunda zijn weg gevonden naar galerijen en musea over de hele wereld. Zelf blijft de kunstenaar in zijn bescheiden atelier in Maputo, ver weg van de westerse kunstscène, afgedankt oorlogsmateriaal omvormen tot getuigen van een gruwelijk, recent verleden. Mabunda groeide op te midden van het oorlogsgeweld en wil de herinnering daarom levend houden. De vrede in Mozambique blijft immers fragiel, rebellengroepen plegen nog steeds aanslagen in een land dat geplaagd wordt door corruptie en etnische spanningen. Mabunda’s werk heeft dus ook een maatschappelijke dimensie, het is een waarschuwing dat het oorlogsgeweld zo weer kan opflakkeren.

Tentoonstelling: ‘De troon van een wereld zonder revolte’ is nog tot 10 juni 2019 te zien in Kanal-Centre Pompidou aan de Akenkaai in Brussel.

Inspiratie en bronnen: CNN, Jack Bell Gallery