Angel

Kunstenaar: Haider Jabbar (°1986 in Bagdad, Irak)

Kunstwerk: Angel

Details: olieverf op doek (2016)

Gezien: in CC Strombeek

Expo: de expositie ‘Eutopia 28’ loopt tot 8 maart 2017

Interessant omdat: Haider Jabbar mooi aantoont dat ethiek en esthetiek elkaar in de kunst niet in de weg hoeven te staan. Jabbar ontvluchtte de oorlog in zijn vaderland en verwerkt de waanzin van dat aanslepende conflict in kwetsbare aquarellen en olieverfschilderijen vol wreedheid en wanhoop.

Aristoteles schreef al dat kunstwerken de kracht hebben om de negatieve en tragische dimensie van het leven om te vormen tot een voorwerp van verwondering. Van die kracht maakt Jabbar gebruik om de gruwel in Irak te verwerken. In 2015 toonde de jonge kunstenaar op de biënnale van Venetië een reeks aquarellen, genadeloze portretten van IS-slachtoffers.

Haider Jabbar – Case 1303 (2014)

Haider Jabbar (2014)

De schilderijen van lichaamloze hoofden krijgen geen naam, enkel een volgnummer, als waren het zakelijke illustraties bij een administratieve inventaris. Maar ondanks het gruwelijke onderwerp zijn de doeken niet afschrikwekkend. Dat komt door het gebruikte materiaal: de lichte, transparante waterverf maakt de horror verteerbaar. Bovendien ‘ontpersoonlijkt’ Jabbar zijn figuren, de slachtoffers hebben geen herkenbare gelaatstrekken. Het zijn onthoofde paspoppen, one size fits all. Dat staat ons vereenzelvigingsproces en daarmee de afschuw in de weg.

Choqueren is dan ook niet wat Jabbar met zijn kunst beoogt. Hier en daar schemert er zelfs wat hoop door de waterverf. Zelf zegt hij: ‘Ik geloof niet in herinneringen. Ik geloof in de mens en zijn streven naar vooruitgang. Maar het verleden heeft me wel gevormd: het heeft een doorzetter van me gemaakt en doet me verlangen naar een betere toekomst.’ Of nog: ‘Ik schilder gruwelijke taferelen en wacht op hoop.’

Toen zijn werk in Venetië getoond werd, was Jabbar net naar Turkije gevlucht en kon hij blijven werken dankzij de steun van de Ruya Foundation, een steunfonds dat in 2012 door Iraakse kunst- en cultuurliefhebbers werd opgericht. Intussen woont en werkt Haider Jabbar in Vlaanderen. En precies daarom is zijn werk te zien in ‘Eutopia 28’, de tentoonstelling die tot 8 maart in Cultuurcentrum Strombeek loopt. ‘Eutopia 28’ brengt het werk van 28 kunstenaars bij elkaar die hier leven en werken, maar van buiten de EU in ons land zijn neergestreken. Die kunstenaars nemen, vanuit hun nieuwe, Belgische stek, de politieke en maatschappelijke situatie in hun thuisland op de korrel. Of reflecteren over het begrip migratie. Dat levert een heterogene verzameling kunstwerken op. En lang niet alle kunstenaars slagen erin om maatschappelijk engagement aan artistieke kwaliteit te linken zoals Haider Jabbar dat wel kan.

Haider Jabbar – Angel – installatiezicht

In Strombeek toont Jabbar het werk ‘Angel’, een olieverfschilderij dat een kaal meisje afbeeldt, gezeten op een rode stoel. De Westerse kijker denkt ongewild aan een kankerpatiëntje, maar voor Jabbar is het een aanklacht tegen het gebruik van chemische wapens in oorlogssituaties. In elk geval is het lijden van de gedrongen figuur compleet, de directe omgeving brengt geen verzachtende elementen aan, wel integendeel. De kale muren in het schilderij worden nog versterkt door de klinisch witte achtergrond buiten het werk. Omdat het schilderij tegen de grond werd geplaatst, kunnen we alleen maar neerkijken op het meisje in de rode stoel. Bij Jabbar is de engel zijn status van gevleugeld fabelwezen helemaal kwijt. Zijn Angel is een hoopje menselijke ellende.

Inspiratie en bronnen: website Ruya Foundation, brochure Eutopia 28