Zero Foot Print

Kunstenaar: Atelier Van Lieshout

Kunstwerk: Zero Foot Print

Details: acrylverf op doek (2008)

Gezien: Museum Folkwang, Essen (D)

Interessant omdat: Atelier Van Lieshout geen typisch kunstenaarscollectief is, maar een werkplaats waar voorwerpen worden gecreëerd die moeilijk onder één noemer te vangen zijn. Neem een kilo artistieke inspiratie, voeg een scheut biowetenschap toe, meng er een snuifje technologie doorheen en overgiet het geheel met een saus van functioneel design…. ziedaar het recept voor het oeuvre van AVL. Joep Van Lieshout, de Rotterdamse kunstenaar en artistieke leider van de werkplaats, is gefascineerd door de spanning tussen de “pure” mens met zijn natuurlijke driften en materiële verlangens enerzijds en anderzijds de ethiek en de moraal die het samenleven van mensen mogelijk maakt, maar ook de bron is van schaamte, schuldgevoelens en complexen. Met zijn vaak provocerende kunstwerken scherpt hij onze kijk op alledaagse voorwerpen aan. Een fraaie manier om de kloof tussen kunst en het leven van alledag te verkleinen.

CasAnus – Atelier Van Lieshout

Het bekendst is AVL om zijn mobile homes, bizar ogende woonvertrekken waarin echt gewoond, gegeten en geslapen kan worden. Zo kun je bij Verbeke Foundation terecht voor een overnachting voor twee personen in de CasAnus, een polyesteren woonvertrek in de vorm van het menselijke spijsverteringstelsel. Ook een mooie… tijdens Beaufort 2006 viel aan de Vlaamse kust de Bikinibar te bewonderen, een 9 meter lang vrouwenlichaam zonder hoofd en zonder ledematen maar mét rode bikini. De lugubere constructie kon worden ingericht als bar. In Nederland moest dezelfde installatie van haar plek in een kasteelpark verwijderd worden omdat ze de voorbijrijdende treinbestuurders te veel deed denken aan levensmoeë mensen die zichzelf voor een aanstormende trein werpen. Nochtans was het nooit de bedoeling van de kunstenaar om onschuldige spoorlui te verontrusten. Op zijn website klinkt het zo: “De Bikinibar is zowel kunst als architectuur, en stelt een gebouw voor als sculptuur en een sculptuur als gebouw. Binnen is er plek om te rusten, mensen kunnen er de drukte van het leven ontvluchten of schuilen voor slecht weer. Bikinibar is het enige vrouwenlichaam waar je zonder toestemming naar binnen kan.”

Model Work Sleep Unit – Van Lieshout

Echt sinister wordt het als Van Lieshout heuse ‘parallelle werelden’ creëert, zelfbedruipende systemen met een heel eigen invulling van de begrippen arbeid, macht en bezit. ‘Zero Foot Print’ is een onderdeel van het project Slave City: een tot in detail uitgewerkt model voor een utopische stad van 200.000 inwoners. Slave City lijkt een ideale samenleving die volledig zelfvoorzienend, 100% ecologisch en zelfs behoorlijk winstgevend is. Maar de prijs is hoog: alle inwoners zijn slaven die vooral hightech werk doen. Ze worden niet betaald, maar beloond met entertainment en bordeelbezoek. En wie niet meer functioneert, wordt gerecycleerd. Dat zie je in Zero Foot Print. Dit werk is een hoogtepunt van de textual art en weerlegt de bewering dat een beeld meer zegt dan duizend woorden. Het eenvoudige schema toont het recyclagesysteem in al zijn perverse rationaliteit en doet dat veel krachtiger dan de bijbehorende installaties en sculpturen. Het werk past weliswaar perfect in het grotere geheel van Slave City, maar ook zonder de bredere context zorgt het voor een gevoel van wrang onbehagen. De achteloze stijl waarin het schema is neergeschreven staat dan ook in schril contrast met de boodschap: nutteloze mensen worden op de meest winstgevende manier hergebruikt. Wie niet slim genoeg is om te werken, maar wel gezond, kan dienen als orgaandonor of als vlees voor andere slaven. Zieke, domme en vies smakende slaven worden verwerkt tot meststof en biogas, helemaal ecologisch verantwoord. Met Slave City geeft Van Lieshout een vlijmscherp commentaar op de problemen rond overbevolking en uitgeputte energiebronnen. Door het cradle-to-cradle principe zo extreem en rationeel door te voeren, legt hij de vinger op de etterende wonde: geen enkel samenlevingsmodel is ideaal en onze ethische moraal is een slecht zittend pak dat op veel plaatsen schuurt, knelt en jeukt.

Inspiratie en bronnen: Medisch Contact, Buitenbeeldinbeeld

Tentoonstelling: SlaveCity is in het kader van Jheronimus Bosch 500 van 11 juni tot 16 oktober 2016 te zien in Museum De Pont