Double Ornaments

Kunstenaar: Pravdoliub Ivanov (BG)

Kunstwerk: Double Ornaments

Details: 240 x 170 cm, versneden tapijt (2016)

Gezien: in de stand van SARIEV Contemporary op Art Brussels

Vorige week bracht Art Brussels 140 galeries uit de hele wereld bij elkaar in Tour & Taxis. Zo’n beurs is een feest, een speeltuin voor de kunstliefhebber. Het bezoek aan één galerie is al een behoorlijk zinnenprikkelende ervaring, een middagje rondstruinen op Art Brussels is een urenlang spervuur aan impulsen. Om vroegtijdige kunstmoeheid te voorkomen, is ingrijpen aangewezen. Selecteren. Vooraf enkele criteria bepalen en al het overige wegfilteren (voor zover dat kan). Ik vertrok naar Brussel met het voornemen om te focussen op een interessant artistiek concept dat in het Duits prachtig omschreven wordt als Materialverfremdung: een alledaags object wordt uitgevoerd in een ongebruikelijk materiaal waardoor de zin van dat object verandert of zelfs helemaal verdwijnt. Denk aan het met bont beklede kopje en schoteltje van Meret Oppenheim. Of de ‘Lobster Telephone‘ van Dali. Materialverfremdung was inderdaad behoorlijk populair bij surrealistische kunstenaars, maar een bezoek aan Art Brussels bewijst dat ook vandaag nog heel wat kunstenaars graag verwarring zaaien door voorwerpen in een vreemd materiaal uit te voeren. Niet gek, want de mogelijkheden zijn schier eindeloos.

Livre Ouvert – Pascal Convert

Optic Nerve – Chaim van Luit

Materiaalvreemde werken zijn bij uitstek vormelijk en materieel, ze ontlenen hun betekenis immers aan de verwarring die ontstaat door de onverwachte combinatie van object en materie. Tegelijk zitten ze vol referenties die het materiële en vormelijke karakter ontstijgen: door ons een bepaalde object-materiecombinatie voor te schotelen, wil de kunstenaar ons iets meedelen of ons aan het denken zetten. De Parijse galerie Eric Dupont toonde het werk ‘Livre Ouvert‘ van Pascal Convert. Door een boek, het traditionele doorgeefluik van menselijke kennis, uit te voeren in glas wijst de kunstenaar ons erop hoe fragiel en breekbaar onze kennis wel is. ‘Optic Nerve‘ van Chaim van Luit, te bewonderen bij Meessen De Clercq, verzinnebeeldt onze neiging om natuurlijke elementen zoals hout en vuur steeds vaker te vervangen door industriële elementen zoals staal, kunstlicht en elektriciteit. Het werk doorbreekt bovendien de zweem van romantiek die een haardvuur of kampvuur oproepen. Mooie manier om de vraag naar de relatie tussen technologie en werkelijkheid scherp te stellen.

‘Double Ornaments’ lijkt die duidelijke referenties te missen. Wat wil de kunstenaar ons meedelen door een Perzisch tapijt als een gebroken vensterruit voor te stellen? Wat zijn de ‘dubbele ornamenten’ uit de titel? En toch voelt het intuïtief als een krachtig werk aan. Dus moeten we de bron van die kracht elders zoeken. Voor mij speelt dit werk met de manier waarop we de identiteit van een object begrijpen. Een voorwerp identificeren doen we bijna nooit bewust, we herkennen het bijna meteen zonder dat we erover moeten nadenken. Maar in het geval van dit werk begrijpen we enkel dat het om een ruit gaat omdat ze aan scherven ligt. ‘Double Ornaments’ werkt alleen omdat er een gebroken object wordt voorgesteld. De verborgen boodschap werpt haar sluier nu definitief af: glasscherven zijn hard en vlijmscherp, we worden van kleins af gewaarschuwd voor het gevaar van gebroken glas. Maar in dit geval is die angstreflex waardeloos. Het gebroken tapijt is zonder gevaar. We werden in de maling genomen door onze aangeleerde gewoonten.